• kz
  • Астана
  • Көмек
Сібір кітабы
Сібірдің сыйлықтары: жолжелкен
Жарияланды 13 сәуірдең

Жолжелкеннің жараларды емдеп қана қоймай, сондай-ақ біздің денсаулығымыз бен сұлулығымызға өз үлесін қосатыны туралы тарау...

Жолжелкен - біздің балалық шағымыздағы ежелгі досымыз және ең танымал табиғи «жабысқақ пластырь». Балалармен аулада, елде серуендеп, жаралар мен бір жеріңді кесіп алған кезде, біз бірінші кезекте тезірек ойнауды жалғастыру үшін сілекеймен майланған жараға жағуға жолжелкен жапырағын іздедік. Алайда, бұл арамшөптің басқа да көптеген артықшылықтары бар – сол туралы сөйлесейік.

Сипаттама: сүйкімді жолаушы

Жолжелкен жолжелкен тұқымдасына жатады (лат. Plantágo) және біржылдық және көпжылдық шөптер мен шала бұталардың 150-ден астам түрі бар. Ол бұл атауды жол бойында «қоныстану» қабілеті және адам аяғының ізіне ұқсайтын ерекше жапырақ пішіні үшін алған болуы мүмкін. Сөздің өзі латын тілінен шыққан planta (аяқ, табан) және ager (жер, құрлық). Халық арасында жолжелкенді жолаушы, жолсерік, көкбасгүл, желкен алды, жолшы, жолкөкбасгүлі, сужелкек деп атады.

Жолжелкен өте тартымды көрінеді. Кішкентай гүлдер биіктігі 45 см-ге дейін тік тұратын гүлсидам орналасқан масақ тәрізді гүлшоғырға жиналады, ал жемісі- көп тұқымды қауашақ. Жолжелкен тұқымдары адамдар мен жануарлардың жүніне жабысатын қасиетке ие болғандықтан, ол барлық жерде өседі – жолдың бойында, ормандарда, шалғындарда, тоғандардың жанында, Қиыр солтүстік аймақтардан басқа, бүкіл Ресейдегі аулалары мен бақтарында.

Құрамында не бар

Жолжелкен формуласы қарапайым элементтерді де, күрделі қосылыстарды да қамтиды. Жолжелкен тұқымында көптеген май қышқылдары, протеиндер мен плантеоздар, жапырақтарда калий, кальций, марганец, темір, магний, мыс және басқа да микроэлементтер бар. Жапырақтарда қабынуға қарсы және жараларды емдейтін әсері бар полисахаридтер, тотығу-тотықсыздану процестеріне қатысатын флавоноидтердің көп мөлшері бар.

Өсімдіктің әртүрлі бөліктерінде пектиндер (тұқымдар – 40% дейін, жапырақтары – 20% дейін), дәрумендер кешені (К, С дәрумендері), каротиноидтар, сапониндер, илік заттектер, кең спектрлі аукубин гликозиді, органикалық қышқылдар бар.

Емдік қасиеттері

Жолжелкеннің емдік қасиеттері ежелгі уақытта белгілі болған. Дәрігерлер жапырақтарды қан кетуді тоқтату, күйіктерді, қабынуды емдеу үшін, ал шырындар мен қайнатпаларды - жалпы қалпына келтіретін құрал ретінде және әртүрлі ауруларды (тіпті туберкулезді) емдеу үшін қолданды.
Барлық заттардың бірегей биохимиялық құрамы мен өзара әрекеттесуінің арқасында жолжелкен антисептикалық, жараларды емдейтін, қан тоқтататын, жұмсартатын, қабынуға қарсы, тыныштандыратын, ауырсынуды басатын, қабынуға қарсы, несеп айдайтын, сергітетін әсерге ие. Қазіргі заманғы медицина мен косметология өсімдіктің жапырақтары мен тұқымдарын емдік шикізат ретінде пайдаланады және әртүрлі ауруларды емдеуге арналған бірқатар құралдардың құрамына жолжелкенді қосады.

Ағзаға қалай пайдалы бола алады

Асқазан-ішек жолдарының қалыпты жұмысын қолдайды
Жолжелкен ас қорытуды реттейді, тәбетті арттырады, асқазан мен ішектің тегіс бұлшықеттерінің тонусын төмендетеді, гастритке және асқазан-ішек шырышты қабығының басқа зақымдалуына қалпына келтіретін әсер етеді. Құрамындағы иридоидты гликозидтер, аукубин, каталпол асқазан сөлінің секрециясын күшейтеді, оның қышқылдығын арттырады.

Жараларды емдейді
Құрамындағы фитонцидтер бактерияларды өлтіреді, ал К дәрумені қанның ұюын арттырады.

Тыныс алу жолдарының ауруларына көмектеседі
Шырыштың, ферменттердің, фитонцидтердің арқасында жолжелкен қақырық түсіретін әсерге ие: қақырықты сұйылтады және жояды, тыныс алу жолдарының эпителийінің кірпікшелерінің белсенділігін ынталандырады.

Холестерин деңгейін төмендетеді
Сапониндер, флавоноидтер, оксикорик қышқылдары және пектиндік заттар гипохолестеринемиялық әсер етеді.

Косметикалық мақсаттарда тиімді
Жолжелкен зақымдалған тіндердің қалпына келуіне ықпал етеді, теріні тыныштандырады және жұмсартады, тері тесігін тазартады, тіндердің серпімділігін арттырады, бет өңін тегістейді:
– биофлавоноидтер күшті антиоксиданттар ретінде қартаю процестерін баяулатады және терінің серпімділігін арттырады;
– дәрумендер теріні бос радикалдардың зиянды әсерінен қорғайды, коллаген түзілуін ынталандырады, теріні нәрлейді;
– дәрумендер теріні бос радикалдардың зиянды әсерінен қорғайды, коллаген түзілуін ынталандырады, теріні нәрлейді;
– илік заттектер май бездерінің қызметін қалыпқа келтіреді;
– полисахаридтер терінің су балансын қалпына келтіреді.

Пайдалы қасиеттерінің кең спектріне байланысты жолжелкен көптеген Siberian Wellness өнімдерінің құрамына кіреді:

Бала кезден таныс арамшөптің көптеген пайдалы қасиеттері бар екенін білдіңіз бе?