Бұл тарауда жалбыздың қаншалықты жан-жақты және жомарт екендігі және адамның денсаулығын, көңіл-күйін және сұлулығын сақтауға қаншалықты көп нәрсе беретіндігі туралы ...

Жалбызды бәрі біледі - оны бір нәрсемен шатастыру қиын: бұл ерекше хош иіс пен сергітетін дәм мәңгі есте қалады, оны бір рет иіскеп көру керек. Көптеген адамдар үшін жалбыз балалық шақпен байланысты, көбісі оның дәмін сағыз мен тіс пасталарында ашқан кезде сезеді, қазіргі балалар жалбызды десерттерде, тәттілерде, лимонадтарда да кездестіреді. Дәмінен басқа, бұл ежелгі өсімдік ерекше қасиеттерге ие, ал бүгінде жалбыз көптеген фармацевтикалық, гигиеналық және косметикалық өнімдердің құрамына кіреді.

Өсімдіктің сипаттамасы

Жалбыз - тауқалақай тұқымдасына жататын көпжылдық шөптесін өсімдік. Жалбыз бұтасы биіктігі 1 м-ге дейін тік тұратын сабақтардан түзіледі. Ұзындығы 6-7 см болатын жапырақтар көбінесе қою жасыл түсті және жұптасып топтастырылған. Күлгін немесе ақшыл көк реңктерінің гүлдері сабақтың ұштарында және бүйірлік өсінділерде масақ тәрізді гүлшоғырларда жиналады. Ресейде жалбыз оңтүстік аудандардан басқасында, шалғындарда, батпақтарда, Байкал маңындағы барлық өзендер мен көлдердің жағасында, өседі.

Жалбыздың отаны Жерорта теңізі болып саналады, ол сол жерден бүкіл әлемге таралған болатын. Жалбыздың бірнеше ондаған түрі бар, ал ең танымалы – ащы жалбыз. Кейбір зерттеушілер оны XVII ғасырда Англияда бірнеше түрді будандастыру арқылы өсірді деп санайды, сондықтан оны ағылшын жалбызы деп атайды. Ресейде бұл жалбыздың алғашқы плантациялары 1893 жылы пайда болды.

Шығу тарихы

Аңыз бойынша, өсімдік ежелгі грек нимфасы Мента (Mentha) құрметіне аталған. Жер асты патшалығының құдайы Аид оған ғашық болған сияқты, ал оның қызғаншақ әйелі Персефон бұл туралы білгенде, қарсыласын бақша шөбіне айналдырды. Аидтің өзі өсімдікке хош иісті қасиеттер берді. Жалбыздың ескі орыс атауы - бежава. Біздің ата-бабаларымыз жалбызды зұлым рухтардан қорғайтын шөп деп санады және үйлеріне өсімдіктің кептірілген сабақтарын іліп қойды.

Жалбыз тарихы бірнеше мыңжылдықтарды қамтиды. Оның қолданылуы туралы алғашқы ескертулер ассириялықтардың сына тақталарында және Мысыр перғауындарының қабірлерінде кездеседі. Ежелгі Римде ол ас қорытуды жақсарту үшін қолданылған, ал ежелгі римдіктер жалбыздың хош иісі меланхолияны жеңілдетеді және ақыл-ой белсенділігін арттырады деп сенген, сондықтан олар бастарына жалбыздан жасалған гүлдестелер таққан. Жапондықтар ментол алу үшін жалбызды екі мың жылдан астам уақыт бойы өсіріп келеді..

Жалбыздың емдік қасиеттерін алғаш рет ассириялықтар байқады,ал Гиппократ пен Парацельс ғылыми негіздеген. Көптеген ғасырлар бойы жалбыз бас ауруы, суық тию және ішек ауруларын емдеу үшін қолданылған.

Құрамында не бар

Жалбыз эфир майының жоғары құрамымен бағаланады, оның негізі ментолдан тұрады (65% дейін). Жалбыз жапырақтарында каротин (табиғи иммуностимулятор), фитонцидтер (патогендік бактериялардың өсуін тежейді), эфир майлары, D, A, C, B дәрумендері, органикалық қышқылдар, илік заттектер, мыс, марганец сияқты микроэлементтер бар.

Бай химиялық құрамына байланысты жалбыз антисептикалық, қабынуға қарсы, жеңіл ауырсынуды басатын, түйілуді басатын және жылытатын әсерге ие. Жалбыз шайы сергіткіш, сергітетін, өт айдайтын және терлететін қасиеттерімен танымал.

Жалбыздың пайдалы қасиеттері

Жалбыз - күшті табиғи антиоксидант және ағзаға бірден бірнеше бағытта пайдалы әсер етуі мүмкін. Біз олардың бірнешеуін ғана тізімдейміз:

Ас қорытуға көмектеседі. Жалбыз ішектің жұмысын жеңіл жақсартады, алмасу процестерін қалыпқа келтіреді және метаболизмді тездетеді. Зерттеу нәтижелері өсімдіктің асқазанның бұзылу белгілерін жеңілдетуге және ауырсынуды жеңілдетуге қабілетті екенін көрсетеді.

Ұйқыны жақсартады және шиеленісті жеңілдетеді. Жалбыз жеңіл тыныштандыратын әсер етеді және жүйке жүйесінің күйіне жағымды әсер етеді, жүйке орталықтарын босаңсытады және психологиялық шиеленісті жеңілдетеді. Бір кесе жылы жалбыз шайы немесе жалбыз қосылған ароматерапия – демалудың және стресстен арылудың тамаша тәсілі.

Өт қабы мен бауырды қолдайды. Жалбыз өт қышқылдарының синтезін және өт қабынан бауырға өт ағынын ынталандырады және өттің ішекке өтуін жеңілдетеді.

Ауыз қуысының гигиенасын сақтайды. Жалбыз жағымсыз иістерді бүркемелеп қана қоймайды, сонымен қатар жаңа тыныс алу үшін зиянды бактерияларды азайтады.

Иммундық жүйені нығайтады. С дәрумені көп болғандықтан, жалбыз ағзаның иммундық қорғанысын күшейтеді және патогенденді микроағзалардың алдын алуға көмектеседі.

Жалбыз сығындысы «Сасықшөп және жалбыз» Essential Botanics кешенінің құрамына кіреді..

Табиғи формула эмоционалды жүктемені тез жеңілдетуге, мазасыздықты, қозуды және күйзелісті жеңуге көмектеседі. Менталды денсаулықты сақтауға, ұйқыны қалыпқа келтіруге және жүрек-қан тамырлары проблемаларының алдын алуға көмектеседі.

Жиынтықтың құрамында:

• патенттелген жалбыз сығындысы DailyZz™ (Kemin Human Nutrition and Health, США)
• валериан сығындысы (Naturex, Франция)
• долана жемісінің сығындысы («Кит Плюс», Ресей, Алтай өлкесі)
• сасықшөп сығындысы («Алтай сығындысы», Ресей)

Сіз өзіңіздің сүйікті жалбыздың осындай бай тарихы бар екенін және қызметінің кең өрісі бар екенін білдіңіз бе?